de Dorpskrant Sittard-Geleen

Na de machtsovername in Duitsland in 1933 vestigden vele joodse vluchtelingen zich in het nabij de grens gelegen Sittard. Meteen na de bezetting van de stad in mei 1940 werd de synagoge gesloten. Gedurende de volgende jaren werd het interieur vernield. De Tora-rollen waren verstopt in een plaatselijk museum en bleven behouden. Net als elders in het land werden de joodse kinderen in september 1941 uitgesloten van openbaar onderwijs. De joodse school in Sittard heeft tot april 1943 gefunctioneerd. Tussen de zomer van 1942 en eind maart 1943 zijn de joodse inwoners van Sittard via Westerbork en Vught naar de kampen in Polen gedeporteerd en daar vermoord. Slechts weinigen wisten door onder te duiken te overleven. Na de bevrijding werd de synagoge hersteld en in 1945 weer in gebruik genomen. Spoedig daarna begon echter de leegloop, zodat de joodse gemeente van Sittard in 1947 officieel opgeheven werd en bij die van Maastricht gevoegd. De synagoge en de leraarswoning zijn in 1953 gesloopt. Vanaf 1964 is een gedeelte van de Algemene begraafplaats Vrangendael aan de Wehrerweg ingericht als joodse begraafplaats. De oudere begraafplaatsen zijn geruimd, de stoffelijke resten zijn overgebracht naar Vrangendael. In september 1994 is de gedenksteen die herinnert aan de omgebrachte Sittardse joden overgebracht van de begraafplaats naar de stadstuin. In 1995 zijn er twee plaquettes onthuld in respectievelijk de Molenbeekstraat en de Plakstraat, die aan de synagogen herinneren.

De meer dan veertig joden die in Geleen in het begin van de Tweede Wereldoorlog woonden zijn op enkelen na allen omgekomen.Er bestaan plannen om in Geleen een monument op te richten gewijd aan hun nagedachtenis. In veel andere plaatsen, o.a. in Roermond, Beek en Sittard, staat al een dergelijk gedenkteken.Arno Bemelmans die voor de oorlog op het Jubileumplein te Geleen werd geboren en woonde, heeft een aantal van de uit Geleen gedeporteerde joden gekend. Hij kende ook Hermina van Dam (1929) - eveneens op het Jubileumplein geboren: ze is bovendien een leeftijdgenote van de in Aken geboren Anne Frank. Hermina van Dam, Arno's buurmeisje was jarenlang onder de naam Mimi Zijlstra ondergedoken. Zij heeft de oorlog als jood in Zuid-Holland overleefd. De burgerlijke stand te Geleen had helaas geen weet meer van haar bestaan en van het gezin Van Dam, dat hier bijna twintig jaar gewoond heeft. Heel toevallig heeft Arno Bemelmans via o.a. Westerbork en met behulp van een vroegere buurjongen haar huidige woonplaats Amsterdam opgespoord en is hij weer met haar in contact gekomen.Ze bezocht hem in Geleen verscheidene malen. Haar vader Louis stierf helaas een maand voor de bevrijding als onderduiker. Haar enige broer Gustaaf kwam om, vermoedelijk in Auschwitz.